دیدنی‌های دشت مغان

زیستگاه خروسلو : کوه‌های خروسلو مغان 

زیستگاه خروسلودر 95 کیلومتری شمال شرق مشگین شهر کوه های خروسلو واقع شده است که محل زیست انواع وحوش مانند آهو، کل و بز، گرگ، روباه، خرگوش، باقرقره و هوبره است.
این منطقه از سمت شمال به دشت مغان، ازجنوب به قریه تکه کندی و قشلاق های بهمن، از غرب به جاده پارس آباد و از شرق به رودخانه قوری چای محدود است و 120 کیلومتر مربع وسعت و 1200 زیستگاه خروسلو در 95 کیلومتری شمال شرق مشگین شهر کوه های خروسلو واقع شده است که محل زیست انواع وحوش مانند آهو ، کل و بز ، گرگ ، روباه ، خرگوش ، باقرقره و هوبره است .  

 این منطقه از سمت شمال به دشت مغان ، از جنوب به قریه تکه کندی و قشلاق های بهمن ، از غرب به جاده پارس آباد و از شرق به رودخانه قوری چای محدود است و 120 کیلومتر مربع وسعت و 1200 متر از سطح دریا ارتفاع دارد . زیستگاه آقابابا در 83 کیلومتری شمال شرق مشگین شهر ، در کوه های آقابابا واقع شده است و 70 کیلومتر مربع وسعت و 1200 متر از سطح دریا ارتفاع دارد . این منطقه محل زیست وحوشی مانند: کل و بز ، گرگ ، خرگوش ، خوک و کبک است . زیستگاه حاجیلو این زیستگاه در 22 کیلومتری شمال مشگین شهر در کوه های حاجیلو واقع شده است . دارای 70 کیلومتر مربع وسعت و ارتفاعی حدود 1900 متر از سطح دریا است و حیواناتی مانند : کل و بز ، خوک ، گرگ ، خرگوش ، روباه و کبک این منطقه را به عنوان محل زیست خود برگزیده اند . زیستگاه تبنق این زیستگاه در شمال غرب مشگین شهر واقع شده است و 18 کیلومتر با آن فاصله دارد . در حدود 70 کیلومتر مربع مساحت دارد و محل زیست کل و بز ، خوک ، خرگوش ، گرگ و کبک است . این منطقه در ارتفاع 1800 متری از سطح دریا قرار گرفته است . زیستگاه حسن دره سی این زیستگاه در حدود 60 کیلومتر مربع وسعت دارد و در کوه های زیوه در ارتفاع 1700 متری از سطح دریا واقع شده است .  

 موقعیت مکانی این زیستگاه ، 80 کیلومتری شمال شرق مشگین شهر است و حیواناتی مانند: کل و بز ، خوک ، خرگوش ، گرگ ، روباه و کبک در آن زندگی می کنند . زیستگاه سروان دره سی زیستگاه سروان دره سی به فاصله 25 کیلومتری جنوب شرقی مشگین شهر قرار گرفته است و در حدود 105 کیلومتر مربع است . در این زیستگاه که 200 متر از سطح دریا ارتفاع دارد ، کل و بز ، خرس قهوه ای ، قوچ و میش (در زمستان) ، گرگ ، خرگوش ، روباه ، کبک و کبک دری زندگی می کنند . زیستگاه ارباب کندی این زیستگاه در 42 کیلومتری شمال شرق مشگین شهر و 55 کیلومتری شمال غرب اردبیل واقع شده است ، 70 کیلومتر مربع وسعت دارد و در ارتفاع 1500 متری از سطح دریا قرار گرفته است . کل و بز ، خوک ، گرگ ، روباه ، خرگوش ، کبک و مرغابی از جمله وحوشی هستند که این منطقه را مامن زیست خود ساخته اند.این دره از قسمت جنوب به دامنه شمالی سبلان (هرم) از شرق به جاده خاکی لاهرود - شابیل ، از غرب به هوشنگ میدانی و از شمال به زمین های روستای قلچقلو منتهی می شود . 

امکانات و تسهیلات تفریحی ، گردشگری ، حمل و نقل ، اسکان و ...  در نزدیکی این دره آبگرم معدنی شابیل قرار دارد که مجهز ترین استخر خاورمیانه می باشد . در درون دره شیروان نیز دارای آبشارها و شرایط طبیعی است که خود ، تسهیلات طبیعت بشمار می آید .  

آب و هوا : تابستان معتدل و زمستان سرد و کوهستانی دارد . 

متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

 
زیستگاه آقابابا : کوه‌های آقابابا 

زیستگاه حسن دره‌سی : کوه‌های زیوه
قلعه اولتان : روستای اولتان پارس‌آباد
پل خداآفرین : اصلاندوز پارس‌آباد
تپه خرمن : روستای شیخ‌لر گرمی
تپه نادر : جنوب غربی اصلاندوز
گورستان قدیمی اصلاندوز : اصلاندوز
برج قارلوجا : قشلاق قارلوجای اصلاندوز

 
جغرافی

منطقه مغان از شمال به رود ارس، از جنوب به رشته کوه صلوات و ادامه کوه های تالش، از غرب به دره رود و از شرق به دریای خزر محدود است. پس از معاهده ترکمن چای قسمت عمده مغان به روسیه تزاری واگذار شد.

دشت مغان سرزمینی هموار و مسطح است که از آبرفت‌ های رودخانه ارس و شعبات آن بوجود آمده ‌است، به غیر از مرز مشترک مغان با مشکین شهر و جمهوری آذربایجان در منطقه جنوبی و جنوب شرقی گرمی که شکل کوهستانی دارد در بقیه نقاط آن عارضه مهمی به چشم نمی‌ خورد.

 این منطقه در حوزه آبریز دریای خزر واقع شده‌ است. دشت مغان دنباله جلگه ‌های ساحلی غرب خزرمی باشد که ارتفاع متوسط آن در کرانه ‌های رود ارس و بال ها رود بین ۵۰ تا ۱۰۰ متر است و بتدریج به طرف جنوب با شیب کم به ارتفاع آن اضافه می‌ شود.

دشت مغان سرزمینی هموار و مسطح است که از آبرفت‌های رودخانه ارس و شعبات آن بوجود

آمده‌است ، بغیر ازمرز مشترک مغان با مشکین شهر و جمهوری آذربایجان در منطقه جنوبی و جنوب

 شرقی گرمی که شکل کوهستانی دارد در بقیه نقاط آن عارضه مهمی به چشم نمی‌خورد . این

 منطقه در حوزه آبریز دریای خزر واقع شده‌است . دشت مغان دنباله جلگه‌های ساحلی غرب

 خزرمی باشد که ارتفاع متوسط آن در کرانه‌های رود ارس و بالهارود بین ۵۰ تا ۱۰۰ متر است و

بتدریج به طرف جنوب با شیب کم به ارتفاع آن اضافه می‌شود . بنابر این ارتفاعات این منطقه منحصر

به چند کوه زیر می‌باشد که در نواحی جنوبی دشت مغان قراردارند : کوههای خروسلو : این رشته

کوه در جنوب دشت مغان قرارگرفته‌است . ارتفاعات خروسلو دشت مغان را از دو بخش انگوت و

اوجارود جدامی سازد ، معرفترین نقطه آن جهان خانملو نام دارد و ارتفاع آن به ۷۰۰ متر می‌رسد که

ارتفاعات جنوبی دشت مغان را تشکیل می‌دهد ارتفاعات خروسلو مربوط به دوره میوسن تا عهد

چهارم یا عهد حاضر است . کوههای صلوات : دنباله کوهستان طالش در شمال به توده کم ارتفاع و

متوسطی می‌پیوندند که به کوههای صلوات داغ معروف هستند . حداکثر ارتفاع این کوهها به ۲۲۲۸

متر می‌رسد . جهت آن شمال شرقی جنوب غربی که انتهای شمالی آن به دره ارس متهی

می‌شود و دره ارس و رود مرزی ارس باران این کوههارا از کوههای قفقاز جدامی سازد . رشته

صلوات در حقیقت حد فاصل بین رشته ارس باران و کوهستان تالش می‌باشد زیرا قبل از آنکه

کوههای ارس باران به ارتفاعات طالش وصل شود گودال وسیعی در بین توده کوهستانی سبب

جدائی کوهستانها شده و رشته ارسباران در شمال و توده سبلان در جنوب و ارتفاعات اوجارود در

 مشرق قرارگرفته‌اند . رودخانه قره سو نیز در قعرین فرورفتگی جریان پیدا کرده و آبهای

کوهستانهای مسیر خود را از ساحل چپ و راست خود جذب کرده و رشته ارسباران را بطور عمودی

بریده و به طرف ارس جریان پیدا کرده‌است . این رودخانه در طرفین مجرای خود وضغ توپوگرافی

متضادی را بوجود آورده که در مغرب ارتفاعات و عوارض نسبتاً شدید تر ولی درمشرق یک توده کم

 ارتفاع به نام صلوات داغ تشکیل داده‌است . دره‌ای که در اثر این فرورفتگی به علت بهم پیوستن

آبهای جاری از ارتفاعات ارس باران تشکیل شده ، مسیری طبیعی برای شهرهای اردبیل و اهر

بسوی دشت مغان و سواحل رود ارس ، تشکیل داده‌است . رشته صلوات از سنگهای آتشفشانی

و آذرین تخریبی آئوسن تشکیل شده وبه سمت شمال به سنگهای روسوبی همین دوره تبدیل

 می‌شود . سنگهای کرتاسه در طاقدیسها برون زدگی دارند و روند شرقی – غربی نشان می‌دهد

 که به سوی شرقی بتدریج به جنوب متمایل می‌شوند . این رشته کوه به طول ۴۶ کیلومتر مرز بین

 مغان و مشکین شهر را تشکیل داده و شامل کوههای صلوات ، کلانتر و سامانلو داغ می‌باشد و

 بلند ترین ارتفاع این کوهها ۲۰۵۰ متر است . کوه قلی تاش : در دهستان اوجارود ( ۱۲ کیلومتری

 جنوب غربی گرمی ) در مرز ایران و جمهوری آذربایجان واقع شده و ارتفاع آن ۲۲۰۴ متراست . کوه

دنگوز گدوک : این کوه در دهستان برزند واقع شده و بلندترین قله ارتفاعات صلوات است . ارتفاع آن

۲۰۵۰ متر و سرچشمه رود سمبورچای است کوه کلانتر:

در دهستان انگوت واقع شده و جزو رشته کوه صلوات است . ارتفاع آن ۱۹۵۰ متر و یکی از

سرچشمه‌های سمبورچای است . ۴ – زمین شناسی : در دشت مغان تراسهای چندی وجود دارد

که حدود ۲۴ متر از سطح دریای آزاد و ۵۲ متر از سطح دریای خزرارتفاع دارند . دریای خزر دریاچه

 محدودی است که سطح آب آن درزمان گذشته بالاتر از زمان حال بوده‌است . دکتر حریریان در باره

 زمین‌ریخت‌شناسی و زمین شناسی نواحی پست ساحلی خزرچنین می‌نویسد : استپ

 ترکمنستان در شرق همانند استپ مغان در غرب از طبقات و لایه‌های متعلق به نئوژن و دوران

 چهارم تشکیل شده‌است . استپ ترکمنستان از جنوب به شمال ابتدا خصوصیات ساختمانی کپه

داغ را گرفته و بعداً به هسته مقاوم فلات توران وصل می‌شود در حالی که استپ مغان یک ناحیه

پست چاله‌ای است که خصوصیات سنکلینال را داشته و از شمال وجنوب بوسیله کوههای مرتفعی

 احاطه شده‌است . تشکیلات دشت مغان و ارتفاعات خروسلو مربوط به دوره میوسن تا دوران چهارم

بوده و از کرانه ارس به پائین به ترتیب زیر قراردارد: الف ) تشکیلات رسوبی رودخانه‌ای و بعد از آن

روسوبات قدیمی اطراف رودخانه تا حدود اولین تراسها مرکب از مواد آهکی ، سنگهای آهکی ،

دولومیتی، کونگولومرا و مواد رسوبی می‌باشد . ب ) رسوبات دوران پلئیستوسن متشکل از

 خاکسترهای آتشفشانی ، ماسه سنگ و تاحدودی شن ، ماسه و کنگلومرا است . بعد از

تشکیلات رودخانه‌ای مزبور در قسمت وسیعی از جنوب شرقی مغان طبقاتی که متشکل از مواد

حمل شده توسط باد است و ارتفاع آنها متجاوز از ۵۰ متر می‌باشد ، قراردارد. ج ) تشکیلات مربوط

به دوران میو پلیوسن مرکب از مواد رسی و توده‌های ژیپس نمکی دوره نئوژن در جنوب غربی

 اصلاندوز به چشم می‌خورد . تشکیلا ت مذکور در شوری خاکهای این ناحیه از دشت مغان تاثیرات

 نامطلوبی گذاشته‌است . در امتداد این قسمت به طرف شرق رسوبات کنگلومرائی مشاهده

 می‌شود د ) منطقه جنوبی مغان شامل گرمی و ارتفاعات خروسلو متعلق به دوره میوسن بوده و

 تشکیلات میوسن با مواد آتشفشانی قراجه داغ تقریباً بصورت خط مستقیمی ازشرق به غرب

امتداد داشته و به جنوب خداآفرین در کرانه رودخانه ارس منتهی می‌شود

شیروان دره سی در استان اردبیل

در 30 کیلو متری جنوب شرقی مشکین شهر و در ارتفاع 2200 متری واقع شده است مساحتش بالغ بر 75 کیلو مترمربع است و محل زندگی حیوانات وحشی و پرندگان می باشد همچنین دارای صخره ها و غارهای دیدنی است محل اصلی ورود به دره در 5 کیلو متری پائین آبگرم معدنی شابیل قرار دارد و برای ورود به آن باید از کنار آبشاری با ارتفاع 40 متر به سمت پائین صخره نوردی کرد آبشارهای دوقلوی شیروان دره در نوع خود بی نظیر است .

 شکارگاه ها و حیات وحش زیستگاه ها شیروان دره سی « شیروان دره سی » زیستگاهی است که در 20 کیلومتری جنوب شرق مشگین شهر قرار دارد . ارتفاع سطح آن 2200 متر و مساحت آن را 75 کیلومتر مربع برآورد کرده اند . این زیستگاه ، با ویژگی های خود هر بیننده را به حیرت وا می دارد . زیستگاه « شیروان دره سی » ، محل زندگی دائمی وحوش مانند کل و بز ، خوک ، روباه ، گرگ ، قوچ و میش ارمنی ، خرگوش ، کبک ، کبک دری ، قمری ، فاخته و شماری از پرندگان مهاجر است .  

زیستگاه موویل این زیستگاه دربند موویل در جنوب مشگین شهر و در غرب کوه های هرم سبلان واقع است . ارتفاع این منطقه از سطح دریا 3200 متر است و استراحتگاه قوچ و میش های منطقه است . در این زیستگاه ، قوچ و میش ارمنی ، کل و بز از نوع سفید طوقدار ، کبک دری ، خرس قهوه ای و خاکستری ، گرگ ، خوک ، خرگوش ، انواع پرندگان شکاری و لاشخور زندگی می کنند . 

زیستگاه هوشنگ میدانی و قره گؤل این میدان ، منطقه ای مسطح است که در دامنه شمال غربی سبلان به ارتفاع 2725 متر واقع شده است . تالاب قره گؤل نیز به قطر تخمینی 300 متر در قسمت شمال غربی دامنه های هرم و جنوب شرقی زیستگاه هوشنگ میدانی ، در ارتفاع 2820 متری از سطح دریا واقع شده است . 

 حیوانات و پرندگان وحشی در هوشنگ میدانی و تالاب قره گؤل متنوع اند علاوه بر کبک معمولی و کبک دری که شمارش آنها ناممکن است . این منطقه زیستگاه قوچ و میش ارمنی است .  

 زیستگاه خروسلو در 95 کیلومتری شمال شرق مشگین شهر کوه های خروسلو واقع شده است که محل زیست انواع وحوش مانند آهو ، کل و بز ، گرگ ، روباه ، خرگوش ، باقرقره و هوبره است .  

 این منطقه از سمت شمال به دشت مغان ، از جنوب به قریه تکه کندی و قشلاق های بهمن ، از غرب به جاده پارس آباد و از شرق به رودخانه قوری چای محدود است و 120 کیلومتر مربع وسعت و 1200 متر از سطح دریا ارتفاع دارد . زیستگاه آقابابا در 83 کیلومتری شمال شرق مشگین شهر ، در کوه های آقابابا واقع شده است و 70 کیلومتر مربع وسعت و 1200 متر از سطح دریا ارتفاع دارد . این منطقه محل زیست وحوشی مانند: کل و بز ، گرگ ، خرگوش ، خوک و کبک است . زیستگاه حاجیلو این زیستگاه در 22 کیلومتری شمال مشگین شهر در کوه های حاجیلو واقع شده است . دارای 70 کیلومتر مربع وسعت و ارتفاعی حدود 1900 متر از سطح دریا است و حیواناتی مانند : کل و بز ، خوک ، گرگ ، خرگوش ، روباه و کبک این منطقه را به عنوان محل زیست خود برگزیده اند . زیستگاه تبنق این زیستگاه در شمال غرب مشگین شهر واقع شده است و 18 کیلومتر با آن فاصله دارد . در حدود 70 کیلومتر مربع مساحت دارد و محل زیست کل و بز ، خوک ، خرگوش ، گرگ و کبک است . این منطقه در ارتفاع 1800 متری از سطح دریا قرار گرفته است . زیستگاه حسن دره سی این زیستگاه در حدود 60 کیلومتر مربع وسعت دارد و در کوه های زیوه در ارتفاع 1700 متری از سطح دریا واقع شده است .  

 موقعیت مکانی این زیستگاه ، 80 کیلومتری شمال شرق مشگین شهر است و حیواناتی مانند: کل و بز ، خوک ، خرگوش ، گرگ ، روباه و کبک در آن زندگی می کنند . زیستگاه سروان دره سی زیستگاه سروان دره سی به فاصله 25 کیلومتری جنوب شرقی مشگین شهر قرار گرفته است و در حدود 105 کیلومتر مربع است . در این زیستگاه که 200 متر از سطح دریا ارتفاع دارد ، کل و بز ، خرس قهوه ای ، قوچ و میش (در زمستان) ، گرگ ، خرگوش ، روباه ، کبک و کبک دری زندگی می کنند . زیستگاه ارباب کندی این زیستگاه در 42 کیلومتری شمال شرق مشگین شهر و 55 کیلومتری شمال غرب اردبیل واقع شده است ، 70 کیلومتر مربع وسعت دارد و در ارتفاع 1500 متری از سطح دریا قرار گرفته است . کل و بز ، خوک ، گرگ ، روباه ، خرگوش ، کبک و مرغابی از جمله وحوشی هستند که این منطقه را مامن زیست خود ساخته اند.این دره از قسمت جنوب به دامنه شمالی سبلان (هرم) از شرق به جاده خاکی لاهرود - شابیل ، از غرب به هوشنگ میدانی و از شمال به زمین های روستای قلچقلو منتهی می شود . 

امکانات و تسهیلات تفریحی ، گردشگری ، حمل و نقل ، اسکان و ...  در نزدیکی این دره آبگرم معدنی شابیل قرار دارد که مجهز ترین استخر خاورمیانه می باشد . در درون دره شیروان نیز دارای آبشارها و شرایط طبیعی است که خود ، تسهیلات طبیعت بشمار می آید .  

آب و هوا : تابستان معتدل و زمستان سرد و کوهستانی دارد . 

آدرس : اردبیل – نرسیده به مشکین شهر – دامنه های سبلان – دره شیروان  

راه ارتباطی : جاده اصلی اردبیل بطرف آبهای معدنی شابیل و قوتور سویی 

  

زیستگاه آقا بابا مشگین شهردر 83 کیلومتری شمال شرق مشگین شهر، در کوههای آقابابا واقع شده است و 70 کیلومتر مربع وسعت و 1200 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. این منطقه محل زیست وحوشی مانند کل و بز، گرگ، خرگوش، خوک و کبک است.
در غرب شهر اردبیل، 4811 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. ارتفاع نسبی آن نسبت به دره قره سو درحدود 3400 متر است. رشته کوه آتشفشانی خاموش از دره قره سو در شمال غرب اردبیل آغاز میشود و در جهت شرقی-غربی به طول 60 کیلومتر و عرض تقریبی 48 کیلومتر تا کوه قوشاداغ در جنوب اهر امتداد می یابد.

تپه خرمن تپه ای از دوران پارتها

تپه خرمن در روستای شیخلر از توابع شهرستان گرمی مغان (بخش موران )واقع شده است. از این تپه بر اثر گمانه زنی آزمایشی توسط هیات حفاری استان، آثاری به دست آمده که به دوره پارت ها منسوب است. مصالح ساختمانی در این نقاط، قلوه سنگ ها و سنگ های تخته ای هستند که با ملاط گل استوار شده اند. اگر حفاری های اصلی روی تپه ساختمانی و گورهای موجود صورت پذیرد، ممکن است نژاد و موطن اصلی قوم پارت که تا کنون در پرده ابهام مانده است روشن شود. در گمانه زنی هایی که هیات به انجام رساند، گورهایی از نوع خمره ای و سنگی کشف شده است. در کنار مرده ها، اشیایی هم چون مجسمه های سفالین به شکل حیوانات به ابعاد 25 تا 20 سانتی متر، ‌سنگ های عتیق، گوشواره آویز، دستبند نقره، سنگ اپسیدین، سری کامل سنگ های وزنه تراش خورده، قمقمه، دوک، ظروف سفالین متنوع و نگین انگشتری از شیشه کشف شده است.  

---------------------------------------- 

شهرستان گرمی نیازمند یک موزه

 

قدمت تاریخی این شهرستان چند هزار سال هم تخمین زده می‌شود.
 آثار و اشیاء تاریخی ارزشمند مربوط به دورهٔ ایران باستان که از منطقهٔ گرمی کشف شده در موزهٔ کاشان نگهداری می‌شود.
 تپه باستانی (آغامعلی تپه سی) سند معتبری از پیشینه تاریخی این شهربوده که در ۹ کیلومتری شهر و در نزدیکی روستای (شوکورلو) واقع است.
 همچنین اولین پارچه بافته شده در ایران در روستای سالالا (در مکاتبات دولتی سلاله) از توابع شهرستان گرمی کشف شده که هم اکنون در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.
 مهمترین محل تاریخی شهرستان که در کتب تاریخی نیز به کرات به ان اشاره شده‌است قلعه برزند در غرب شهرستان می‌باشد که قلعه افشین در جنگ با بابک خرمدین بوده‌است.
 در بالای تپه‌های اطراف آن گورهای مربوط به پیش از اسلام کشف شده‌است.
عکسی که مشاهده میکنید سنگ مزارتاریخی روستای آلیله است. 

 

تپه نادر ، اصلاندوز ، مغان

این تپه در جنوب غربی اصلاندوز مغان واقع شده و محل تاجگذاری نادرشاه افشار در سال 1146 هجری قمری بوده است. ارتفاع تپه در حدود 30 متر و محیط آن 1500 متر است. بررسی‌های باستان‌شناسان استان،‌ در سال‌های پیش از انقلاب نشان می‌دهد که این محل در سده‌های متمادی - از هزاره اول قبل از میلاد تا اواخر قرن یازدهم هجری - مسکونی بوده است.

تپه نادر ، اصلاندوز ، مغان

این تپه در جنوب غربی اصلاندوز مغان واقع شده و محل تاجگذاری نادرشاه افشار در سال 1146 هجری قمری بوده است. ارتفاع تپه در حدود 30 متر و محیط آن 1500 متر است. بررسی‌های باستان‌شناسان استان،‌ در سال‌های پیش از انقلاب نشان می‌دهد که این محل در سده‌های متمادی - از هزاره اول قبل از میلاد تا اواخر قرن یازدهم هجری - مسکونی بوده است.

تپه نادر ، اصلاندوز ، مغان
 
این تپه در جنوب غربی اصلاندوز مغان واقع شده و محل تاجگذاری نادرشاه افشار در سال 1146 هجری قمری بوده است. ارتفاع تپه در حدود 30 متر و محیط آن 1500 متر است. بررسی‌های باستان‌شناسان استان،‌ در سال‌های پیش از انقلاب نشان می‌دهد که این محل در سده‌های متمادی - از هزاره اول قبل از میلاد تا اواخر قرن یازدهم هجری - مسکونی بوده است.